Nhà di động cần được quản lý

Nhà ở di động cũng có quy mô tương tự những căn nhà để ở thông thường với kết cấu một trệt một lầu, có cửa chính, cửa sổ. Căn nhà được lắp ghép bằng các lá nhôm, bên dưới có bánh xe để di chuyển là điểm nhấn khác biệt của mô hình nhà ở di động. Với mức giá dao động từ 50 - 200 triệu đồng/căn, dạng nhà này giúp người dân tiết kiệm chi phí xây dựng, dễ dàng di chuyển mà không phải đập bỏ khi bị thu hồi đất… Chính vì những tiện ích và giá thành phù hợp với đa số hộ dân nghèo tại khu vực nên mô hình nhà di động đang thực sự rất thu hút người dân.

Tuy nhiên, theo thông tin của ông Quách Hồng Tuyến, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Tp.HCM cho biết: Luật chưa quy định loại mô hình này là nhà ở.

Tại Luật Xây dựng, nhà ở được định nghĩa là “công trình xây dựng trên đất ở thuộc quyền sử dụng của cá nhân theo quy định pháp luật”. Ở nước ta nhà ở luôn phải gắn với đất cụ thể chứ không có truyền thống nhà ở di động hay lối sống du mục. Còn cơ quan cấp phép xây dựng không can thiệp vào giải pháp làm nhà như thế nào, làm móng hay gắn bánh xe.

Chiếu theo Luật thì nhà di động không được xem là nhà ở vì nó không gắn với một thửa đất cụ thể nào mà chỉ được xem là một phương tiện có sử dụng vật liệu xây dựng. Theo quy định pháp luật, những nhà dạng này không thuộc đối tượng cấp phép xây dựng.

Tiếp theo là địa điểm đặt nhà di động sẽ được bố trí tại đâu thì phù hợp. Nếu đặt trong sân của một căn nhà có sẵn thì được, nhưng nếu nó được kéo ra ngoài đường, đặt tại công viên, lề đường để chủ nhân mua bán, sinh sống… thì chắc chắn không được vì sẽ làm ảnh hưởng đến trật tự chung của xã hội.

Ông Tuyến cho rằng, nhà ở di động là một mô hình mới phát sinh, vì vậy, cơ quan quản lý cần xem xét thêm. Đặt ra trường hợp, ở những khu vực cấm xây dựng, thay vì người dân xây nhà không phép rồi bị cưỡng chế tháo dỡ thì họ mua loại nhà lưu động này, khi đó Nhà nước sẽ xử lý ra sao?

Vị Phó Giám đốc Sở Xây dựng cũng nêu rõ quan điểm: Loại nhà này có thể phù hợp với một vùng đặc thù nào đó như khu vực BDSCL trong mùa nước lũ chẳng hạn. Nếu để nhà ở lưu động đặt trong đô thị thì rất nhiều thứ cần phải nghiên cứu, và quan trọng nhất là công trình phải đảm bảo phù hợp mục đích sử dụng đất.

Mô hình nhà di động đang thực sự gây được sự chú ý lớn của người dân Cà Mau. 

Đồng ý kiến trên, TS-KTS.Võ Kim Cương cho rằng nếu mô hình nhà di động được đặt tại đô thị chắc chắn sẽ rất phức tạp.

Ông cũng nêu rõ, từ trước đến nay luật đất đai, xây dựng luôn gắn nhà với đất. Trong trường hợp tách biệt ra thì đất đai liên quan đến yếu tố quy hoạch, còn công trình xây dựng thuộc kiến trúc cảnh quan.

Theo ông, nhà ở lưu động là một sáng kiến tốt cho người dân sống ở những vùng nông thôn không đòi hỏi nghiêm ngặt về cảnh quan như trường hợp ở Cà Mau. Bởi vì ở vùng thường ngập lụt, khi lũ về người dân sẽ dễ dàng di chuyển nhà cửa, tài sản với ngôi nhà kéo thay vì mất thời gian sơ tán đồ đạc như những ngôi nhà cố định. Vì vậy, nhà ở lưu động tại những vùng này là một hình thức hoàn toàn có thể chấp nhận được. Nhưng đối với khu vực đô thị thì phức tạp hơn vì sẽ liên quan rất nhiều đến mục đích sử dụng của thửa đất, quy hoạch, kiến trúc cảnh quan.

"Tôi nghĩ nếu được chấp nhận thì kiểu nhà ở di động nhất định phải có sự quản lý của nhà nước, có cấp phép và trình báo chính quyền khi sử dụng vào mục đích để ở vì lúc này nó đã gắn với một mảnh đất cụ thể", ông Cương nhấn mạnh.

Còn kỹ sư Nguyễn Văn Đực, Giám đốc Công ty Tư vấn thiết kế Tân khi được hỏi về vấn đề này đã nói: "Luật không theo kịp thực tế".

Kỹ sư chia sẻ, ở nước ngoài, loại hình nhà ở lưu động rất phổ biến. Kiểu nhà này phù hợp với việc cho thuê hoặc sử dụng khi dã ngoại, nói chung là mang tính chất tạm thời vì nó có tính lưu động cao. Đây là những phát sinh mới tại Việt Nam nên pháp luật xây dựng không theo kịp thực tế, chưa thể đưa ra hướng xử lý những tình huống này. Vì vậy, đến nay vẫn chưa có quy chuẩn xây dựng cho nhà ở lưu động, tất cả chỉ là sự tự phát của người dân. 

Ông Đực cho rằng, trong trường hợp này không thể khẳng định được đúng hay sai, bởi người dân được phép làm những gì pháp luật không cấm. Vấn đề đặt ra ơ đây là, cơ quan quản lý nhà nước phải có trách nhiệm soạn giúp người dân những tiêu chuẩn xây dựng cho nhà lưu động.

Bên cạnh đó, những người có ý tưởng mới mẻ như trên cũng rất được ông coi trọng. Tuy nhiên, "thiết nghĩ ý tưởng này có thành công hay không vẫn còn phải xem xét, bởi vấn đề nhà ở liên quan đến rất nhiều yếu tố như thói quen, văn hóa của người dân rồi giá thành, sự tiện nghi và đảm bảo an toàn. Ví dụ, tuy giá rẻ nhưng nhà nóng quá hay vách mong manh quá dễ bị trộm… thì người mua cũng không khỏi lo ngại. Nói chung, thất bại hay thành công còn tùy thuộc vào quan hệ trên thị trường", ông Đực chia sẻ thêm.

"Vẫn phải quản lý nhà ở lưu động" là ý kiến của Phó Trưởng phòng Quản lý đô thị quận Tân Phú, ông Phan Thanh Ngọc.

Theo ông, xét theo luật  thì nhà ở lưu động không thuộc diện công trình phải xin phép xây dựng. Thực tế, loại nhà này lại đang làm nảy sinh nhiều tranh cãi. Điển hình là trường hợp nhà container bị cưỡng chế tháo dỡ tại Hóc Môn mà Pháp Luật Tp.HCM đã phản ánh trong thời gian vừa qua.

Ông Ngọc cho rằng, nhà ở dù là hình thức lưu động cũng cần phải có sự quản lý nhất định. Theo đó, người sử dụng phải báo cáo để chính quyền địa phương nghiên cứu xem có phù hợp khi nhà ở lưu động trên mảnh đất được yêu cầu hay không. Trong trường hợp nhà ở lưu động được triển khai tràn lan sẽ ảnh hưởng rất lớn đến trật tự an ninh, cơ sở hạ tầng khu vực, dễ dàng biến tướng thành nhà xây dựng không phép cố định.