Phân làn giao thông tại TP.HCM: Nhiều tiền, ít hiệu quả

Từ đầu năm đến nay, TP.HCM chi cả trăm tỉ đồng để phân làn giao thông một số khu vực, song hiệu quả mang lại không những chưa tương xứng mà còn gây tác dụng ngược.

Chi tiền và kẹt xe

Sở GTVT vừa lắp đặt khoảng 40 km dải phân cách cứng trên các trục đường chính như Võ Văn Kiệt, Xô Viết Nghệ Tĩnh, Trường Chinh, Cộng Hòa, QL13, QL22, Nguyễn Tất Thành, Nguyễn Văn Linh… với mục đích: phân làn ô tô và xe máy (lắp dải phân cách giữa 2 làn xe), ngăn người đi bộ sang đường tùy tiện và hạn chế tình trạng đi lấn làn (lắp dải phân cách giữa tim đường). Tổng chi phí lên đến 50 tỉ đồng, tính ra cứ mỗi km dải phân cách tốn 1,25 tỉ đồng. Nhưng do triển khai ồ ạt, đánh đồng trên tất cả tuyến đường có nhu cầu lưu thông khác nhau nên những dải phân cách này không đạt hiệu quả giảm kẹt xe mà còn phát sinh nhiều điểm ùn ứ cục bộ.

Gần 4,1 tỉ đồng chi cho việc lắp 2,7 km dải phân cách trên đường Trường Chinh (đoạn từ ngã tư Bảy Hiền đến đường Cộng Hòa, Q.Tân Bình) đã mang lại “kết quả” là tình trạng kẹt xe kéo dài nghiêm trọng tại khu vực này. Đặc biệt, vào giờ cao điểm, giao thông trở nên hỗn loạn tại các giao lộ giữa đường Trường Chinh với các đường Phan Văn Hớn, Tây Thạnh, Phan Huy Ích…

Nghịch lý dễ thấy là cảnh xe máy chen chúc trên làn đường hỗn hợp, trong khi các làn đường cho ô tô luôn vắng vẻ. Trước đây, vào giờ cao điểm, CSGT thường linh động điều tiết cho xe máy chạy vào làn đường của ô tô, nhưng từ khi có dải phân cách thì phương án chữa cháy này bị triệt tiêu, xe máy buộc phải chen chúc trong phần đường chật hẹp, kéo theo kẹt xe dây chuyền sang cả các giao lộ.

Tương tự, đường Xô Viết Nghệ Tĩnh (Q.Bình Thạnh)… từ khi lắp dải phân cách cũng thường xuyên xảy ra ùn ứ. Vì đặc thù lưu thông trên tuyến đường này là một chiều đông, một chiều vắng (phụ thuộc vào hướng lưu thông của người dân, sáng đi từ ngoại thành vào trung tâm làm việc, chiều thì ngược lại). Do đó, dải phân cách thép đã làm mất đi khả năng điều tiết linh động của phương tiện, kéo theo cảnh một làn thì xe cộ chen chúc, làn kia vắng hoe. Chưa kể, rất dễ xảy ra tình trạng va quệt, ùn ứ, vì xe cộ quay đầu tại các điểm mở đã xung đột với dòng xe đi thẳng.

Còn trên trục Võ Văn Kiệt (Q.1, 5, 6), việc lắp dải phân cách cũng gây kẹt xe trên làn xe máy bởi lưu lượng xe máy quá đông…

Những bảng quang báo lãng phí

Mới đây, Sở GTVT tiếp tục lắp đặt 12 bảng phân làn giao thông điện tử trên 6 tuyến đường: Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Nguyễn Văn Trỗi, Trường Chinh, Võ Văn Kiệt, Trần Quốc Hoàn, Phan Đình Giót với chi phí gần 13 tỉ đồng. Mục đích của các bảng này là “tạo tiền đề cho việc cảnh báo kẹt xe, phân luồng giao thông linh hoạt... khi trung tâm điều khiển giao thông thông minh của TP.HCM được xây dựng”.

Thế nhưng, các bảng quang báo này hiện nay chủ yếu để hiển thị các khẩu hiệu tuyên truyền chứ hoàn toàn không có tác dụng phân luồng. Chẳng hạn, các bảng ở giao lộ Nam Kỳ Khởi Nghĩa - Võ Thị Sáu, hay đường Nguyễn Văn Trỗi (ngay cầu Công Lý) chỉ rộng khoảng 1,5 m2, liên tục chạy các khẩu hiệu như “Thiết lập kỷ cương giao thông”, “An toàn giao thông, trách nhiệm của mỗi người”…

Các bảng phân làn chỉ hiển thị một mặt nên xe cộ ở chiều còn lại không thể quan sát được các thông tin hiển thị trên bảng. Về cơ bản, các bảng này không khác bảng quảng cáo ngoài trời. Trong khi đó, chi phí các bảng LED quảng cáo tương tự (gồm cả chi phí lặp đặt, trụ cột, đấu nối) cũng không vượt quá 100 - 200 triệu đồng/m2.

Theo PGS.TS Hồ Thanh Phong, Hiệu trưởng Trường đại học Quốc tế TP.HCM, tự thân các bảng phân làn này không thể phát huy được hiệu quả điều tiết giao thông nếu không có các hệ thống cảm biến (sensor), truyền nhận và cảnh báo đi kèm. Cách đây 2 năm, nhóm nghiên cứu của Đại học Quốc tế đưa ra đề án cảnh báo kẹt xe từ xa lắp đặt tại một số giao lộ. Trong trường hợp kẹt xe, cảm biến (nhân công hoặc tự động) tại điểm kẹt sẽ thông báo về trung tâm điều khiển giao thông. Thông tin này được hiển thị trên bản đồ GIS tại trung tâm điều khiển để hỗ trợ CSGT nhanh chóng đưa ra phương án giải quyết các nút ùn tắc. Đồng thời, trung tâm có thể gửi thông tin chỉ dẫn tránh kẹt xe lên các bảng quang báo đặt tại các giao lộ có hướng đi về điểm kẹt xe. Hệ thống quang báo này sẽ giúp người lái xe biết sớm tình trạng kẹt xe và hướng dẫn những lộ trình lưu thông tránh khỏi điểm ùn tắc.

“Nếu chỉ lắp đặt các bảng quang báo “khơi khơi” như hiện nay thì không thể đưa ra được cảnh báo kẹt xe chính xác cho người lưu thông. Hơn nữa, với thực trạng kẹt xe trên diện rộng, nếu biết phía trước có kẹt xe, người lưu thông cũng khó có thể tìm được hướng lưu thông thay thế”, PGS.TS Hồ Thanh Phong phân tích.