Tín dụng vào bất động sản đang ở mức báo động?

Tín dụng vào bất động sản "ẩn nấp" trong tín dụng tiêu dùng

Mới đây, NHNN đã yêu cầu siết tín dụng vào một số lĩnh vực nhạy cảm như BOT, BOT giao thông, chứng khoán, bất động sản, tín dụng tiêu dùng. Nội dung văn bản nêu rõ: "Kiểm soát chặt chẽ tín dụng tiêu dùng, nhất là tín dụng tiêu dùng liên quan đến bất động sản".

Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN), TS. Nguyễn Quốc Hùng cho hay, NHNN hướng đến việc giảm dư nợ cho vay tín dụng tiêu dùng. Trong năm nay, mục tiêu mà NHNN đặt ra là tín dụng tiêu dùng chỉ tăng 20%. Trong năm ngoái, mức tăng này là 30%.

Theo đại diện của NHNN, động thái này rất cần thiết bởi việc cho vay tiêu dùng ẩn chứa nhiều rủi ro khôn lường. Thế nhưng, để đảm bảo nhu cầu vay của người dân, NHNN sẽ duy trì mức tăng 20% chứ không giảm sâu.

Nhiều người ngạc nhiên trước việc NHNN siết tín dụng tiêu dùng. Bởi lẽ, lĩnh vực này tăng trưởng khá "nóng" trong thời gian qua dù tỷ lệ chưa lớn. Thị trường cho vay tiêu dùng tại Việt Nam được đánh giá là mới ở giai đoạn đầu phát triển.

Tuy nhiên, giới chuyên gia kinh tế nhận định, chỉ thị mới của NHNN nhắm vào tín dụng bất động sản ẩn nấp trong tín dụng tiêu dùng. Do vậy, những ngân hàng mạnh tay cho vay mua nhà sẽ rơi vào tầm ngắm. Trong khi đó, những công ty tài chính vốn không cho vay mua, sửa chữa nhà cửa bị ảnh hưởng ít hơn.

Hiện nay, trong tổng dư nợ cho vay tiêu dùng, dư nợ cho vay mua nhà, sửa nhà chiếm hơn 50%. (Ảnh: Đức Thanh)

Theo chuyên gia kinh tế TS. Cấn Văn Lực: "Nếu đọc kỹ Chỉ thị 04/2018/CT-NHNN, có thể thấy, NHNN không siết tín dụng tiêu dùng nói chung, mà chỉ nhắm vào tín dụng tiêu dùng liên quan đến bất động sản. Như tôi đã nhiều lần kiến nghị, vay sửa chữa nhà có thể tính là vay tiêu dùng, nhưng vay mua nhà là khoản đầu tư, chứ không phải tiêu dùng. NHNN đã có quy định liên quan đến vấn đề này, nhưng chưa rõ ràng, nên một số ngân hàng vẫn nhập nhằng tín dụng bất động sản vào tín dụng tiêu dùng. Vì vậy, việc NHNN kiểm tra, bóc tách để nhận diện rõ ràng tín dụng bất động sản là hợp lý".

Ông Lực cho biết, hiện tại, trong tổng dư nợ cho vay tiêu dùng, dư nợ cho vay mua, sửa nhà chiếm hơn 50% và tập trung chủ yếu ở khối ngân hàng thương mại. Thế nên, trường hợp tách các khoản vay này ra khỏi tín dụng tiêu dùng, dù không siết chung tín dụng tiêu dùng cũng ảnh hưởng tiêu cực tới tốc độ tăng trưởng của lĩnh vực địa ốc.

Tín dụng vào bất động sản đang ở mức đáng báo động?

Thực tế cho thấy, nhiều nước trên thế giới cũng có tình trạng dòng vốn mà ngân hàng rót vào bất động sản, chứng khoán được gắn mác tín dụng tiêu dùng.

TS. Đỗ Hoài Linh (Đại học Kinh tế quốc dân) cho biết, Trung Quốc và Thái Lan là hai khu vực đã xảy ra hiện tượng này khiến hàng loạt công ty tài chính bị sụp đổ. Điều này được coi là bài học cho các công ty tài chính, ngân hàng tại Việt Nam.

"Năm 2017, tín dụng tiêu dùng cho vay mua nhà ở nước ta tăng 38,4%, chiếm tới 52,8% tổng tín dụng tiêu dùng. Điều này cho thấy, dòng vốn vay tiêu dùng đổ vào bất động sản là hiện hữu. Tăng trưởng dư nợ cho vay mua nhà quá cao sẽ đẩy đầu cơ lên cao, nên tiềm ẩn nguy cơ bong bóng", ông Linh cảnh báo.

Số liệu thống kê của NHNN cho biết, trong tổng dư nợ nền kinh tế, tín dụng tiêu dùng chiếm khoảng 20% (tương đương hơn 1,1 triệu tỷ đồng). Trong khi đó, tín dụng bất động sản chỉ chiếm khoảng 7%. Nhiều lần, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia đã đưa ra cảnh báo tín dụng bất động sản hiện đang ẩn nấp trong tín dụng tiêu dùng.

Giới chuyên gia ngân hàng nhìn nhận, tính một cách đầy đủ, bóc tách từ tín dụng xây dựng, tín dụng tiêu dùng... hiện tín dụng bất động sản chiếm 15-20% tổng dư nợ của nền kinh tế.

Không ít người đặt nghi vấn liệu liệu tín dụng bất động sản đang ở mức báo động hay không khi NHNN liên tục đưa ra cảnh báo về việc tín dụng vào lĩnh vực này trên thực tế vượt số liệu thống kê.

Bàn về thực trạng trên, TS. Cấn Văn Lực cho biết, tín dụng bất động sản vẫn đang trong tầm kiểm soát và chiếm tỷ trọng thấp. Việc NHNN yêu cầu siết chặt là để tăng cường giám sát, quản lý những rủi ro có thể xảy ra.

Theo chuyên gia kinh tế Bùi Quang Tín (CEO Trường Doanh nhân BizLight), chỉ thị siết chặt tín dụng bất động sản là động thái cơ cấu lại dòng vốn, dịch chuyển dòng vốn từ lĩnh vực không ưu tiên sang lĩnh vực sản xuất, kinh doanh. Điều này không có nghĩa là tín dụng bất động sản đang ở mức báo động mà chỉ cho thấy công tác quản lý của NHNN ngày càng tốt hơn.

Ngoài ra, NHNN siết tín dụng bất động sản còn do hệ số an toàn vốn (CAR) của các ngân hàng hiện nay còn thấp. Xét theo chuẩn Basel II, CAR của nhiều ngân hàng sẽ không đạt mức tối thiểu, tầm khoảng 6-7%. Vậy nên, ngân hàng buộc phải co hẹp cho vay bất động sản để bảo vệ hệ số CAR bởi lĩnh vực này có trọng số rủi ro cao (250%).