Việc hạn chế xây dựng ở những trục đường lớn cho thấy khó khăn của cơ quan quản lý trước thách thức bảo vệ cảnh quan. Tại sao cứ chỉ dựa vào kết quả thiết kế đô thị mà không có giải pháp linh động hơn, kể cả kêu gọi dân cùng tham gia?
Việc hạn chế xây dựng ở những trục đường lớn cho thấy khó khăn của cơ quan quản lý trước thách thức bảo vệ cảnh quan. Tại sao cứ chỉ dựa vào kết quả thiết kế đô thị mà không có giải pháp linh động hơn, kể cả kêu gọi dân cùng tham gia?
Trong mấy năm qua, nhiều trục đường được mở rộng như Hùng Vương, Nam Kỳ Khởi Nghĩa-Nguyễn Văn Trỗi, Điện Biên Phủ, Nhiêu Lộc-Thị Nghè... đã mở ra cơ hội tạo nên bộ mặt kiến trúc cảnh quan mới cho TP. Thế nhưng kèm theo đó, nhu cầu xây dựng lại nhà ngay sau khi bị giải tỏa một phần của người dân cấp bách tới mức nhiều lúc họ làm trước, xin giấy phép xây dựng sau. Đã có lúc các cơ quan nhà nước có trách nhiệm đành bó tay trước nhu cầu ấy.
Các dự án mở rộng đại lộ Đông Tây, trục đường Tân Sơn Nhất-Bình Lợi, xa lộ Hà Nội... cũng nằm trong tình trạng trên. Không gian đô thị dọc các tuyến đường trên đang rất cần các công trình kiến trúc có tầm cỡ về quy mô, kiểu dáng và bố cục để tạo nên bộ mặt mới cho khu vực và cho cả TP.
Các cơ quan quản lý về kiến trúc quy hoạch đang phải chịu sức ép rất lớn từ nhu cầu bảo vệ cảnh quan và nhu cầu xây dựng của người dân. Có lẽ đó là nguyên nhân khiến Sở Quy hoạch và Kiến trúc (QHKT) vừa đề nghị tạm hạn chế cấp phép xây dựng trên các trục đường mới mở để chờ thiết kế đô thị.
Việc làm của Sở QHKT là cần thiết, tuy nhiên có một số câu hỏi được đặt ra:
- Thiết kế đô thị do chính quyền lập có phải là cơ sở để người dân xây dựng không?
Theo tôi là không, vì không có thiết kế đô thị nào chấp nhận cho xây một căn nhà chỉ rộng 3-4 m trên không gian rộng hàng trăm mét. Do yêu cầu cảnh quan, những lô đất nhỏ nằm dọc trục đường lớn sẽ không được xây dựng. Trong trường hợp này, người dân sẽ phải chờ để tham gia vào dự án lớn hoặc nhận đền bù giải tỏa mà thôi.
- Thiết kế đô thị có phải là bản vẽ để nhà đầu tư chấp hành không?
Theo tôi là không. Thiết kế đô thị chỉ là tài liệu tham khảo để cơ quan nhà nước soạn thảo những quy định về kiến trúc cảnh quan dọc trục đường. Chính bản quy định này sẽ là căn cứ để cấp giấy phép xây dựng. Quan niệm thiết kế đô thị như vậy sẽ rút ngắn đáng kể khối lượng công việc và thời gian lập thiết kế đô thị.
Như vậy, vấn đề không phải chúng ta chờ các đồ án thiết kế đô thị quy mô (tốn hàng triệu USD) mà cần sớm xây dựng ngay định hướng kiến trúc cảnh quan cho từng khu vực; sớm ban hành các quy định có tính cốt yếu như yêu cầu về bề rộng tối thiểu của khu đất xây dựng, hệ số sử dụng đất, mật độ xây dựng cho từng khu vực... Các quy định này là tiền đề cho các đồ án thiết kế đô thị. Song song đó, cần đẩy mạnh việc kêu gọi đầu tư, sớm có kế hoạch đưa các khu vực lụp xụp vào các dự án lớn và để người dân cùng tham gia vào các dự án đó. Ví dụ, họ được góp vốn bằng giá trị đất, hoặc được hoán đổi vị trí nhà trong dự án sau khi đã thỏa thuận mức bồi thường…
- Những hộ có lô đất lớn, những hộ có công trình thuộc diện cần bảo tồn có chờ được thiết kế đô thị không?
Theo tôi là không. Việc phải ngồi chờ đến khi có thiết kế đô thị sẽ làm mất cơ hội kinh doanh của những hộ có lô đất lớn. Các công trình bảo tồn cũng không thể chờ vì việc lưu giữ, phục chế các công trình này là rất cần thiết.
Nếu chính quyền có chính sách đúng, giải quyết hài hòa lợi ích riêng và chung thì chắc chắn những người có nhà, đất dọc các trục đường này sẽ tích cực hỗ trợ dù trước mắt có thể chịu thiệt thòi nhất định.
TS Võ Kim Cương
(Theo PL TPHCM)
