Theo quy định hiện hành, sau 5 năm sau khi nộp đủ tiền, người thuê mua, mua nhà ở xã hội (NOXH) mới được bán căn hộ của mình. Vậy nhưng, trên thực tế, thị trường đang xuất hiện tình trạng rao bán căn hộ NOXH tại các dự án chưa đi vào sử dụng.
Điều 62, Luật Nhà ở 2014 quy định về nguyên tắc cho thuê mua, cho thuê, bán NOXH như sau: Thời hạn hợp đồng thuê NOXH tối thiểu là 5 năm; kể từ ngày ký hợp đồng thuê mua nhà ở, thời hạn thanh toán tiền thuê mua NOXH tối thiểu là 5 năm.
Mặt khác, bên thuê mua, bên thuê NOXH không được bán, cho mượn, cho thuê lại nhà ở trong thời gian thuê mua, thuê; trường hợp bên thuê mua, bên thuê không còn nhu cầu thuê mua, thuê nhà ở thì chấm dứt hợp đồng và phải trả lại nhà ở này.
Kể từ thời điểm thanh toán hết tiền mua, tiền thuê mua nhà ở, trong thời hạn tối thiểu 5 năm, bên mua, bên thuê mua NOXH không được bán lại nhà ở; nếu trong thời hạn 5 năm kể từ ngày bên thuê mua, bên mua đã thanh toán hết tiền thuê mua, tiền mua nhà ở mà có nhu cầu bán nhà ở này thì chỉ được bán lại cho đơn vị quản lý NOXH đó hoặc bán cho đối tượng thuộc diện được mua NOXH, trường hợp đơn vị này không mua với giá bán tối đa bằng giá bán NOXH cùng loại tại cùng thời điểm, địa điểm bán và không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.
Có thể bắt gặp nhan nhản thông tin rao bán NOXH trên mạng.Cũng theo quy định của pháp luật, bên thuê mua NOXH được bán lại nhà ở này theo cơ chế thị trường cho các đối tượng có nhu cầu sau thời hạn 5 năm kể từ khi đã thanh toán hết tiền thuê mua, tiền mua nhà ở và đã được cấp giấy chứng nhận nhưng phải nộp tiền sử dụng đất theo quy định của Chính phủ, đồng thời nộp thuế thu nhập theo quy định của pháp luật thuế. Trong trường hợp bán cho đối tượng thuộc diện được mua NOXH thì chỉ được bán với giá tối đa bằng giá bán NOXH cùng loại.
Tuy luật đã quy định rõ ràng nhưng thực tế hiện nay việc rao bán các căn hộ NOXH như Ecohome 2 (Bắc Từ Liêm), Kiến Hưng Lucky House (Hà Đông), Bright City (huyện Hoài Đức) xuất hiện nhan nhản trên các trang rao vặt mua bán bất động sản.
Thống kê của Báo Đầu tư Bất động sản cho thấy, hiện đã hoàn thành và đưa vào sử dụng 10.000 căn hộ NOXH, trong khi đó, chỉ có vài trường hợp vi phạm về quy định mua bán được phát hiện và thu hồi.
Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường, GS. Đặng Hùng Võ cho rằng, do cơ chế lỏng lẻo, việc phát hiện dấu hiệu vi phạm trong mua, bán NOXH nhiều nhưng xử lý chẳng được bao nhiêu. Nếu có vi phạm thì quy định hiện chỉ dừng lại ở phát hiện và thu hồi (trả lại tiền cho người mua NOXH).
Chính vì vậy, phải có chế tài phạt hành chính, thu hồi (không hoàn tiền) để trả lại sự công bằng cũng như tạo niềm tin cho chính sách an sinh xã hội.
Theo Phó Chủ tịch Tổng Hội Xây dựng Việt Nam, ông Phạm Sỹ Liêm, bất động sản là một trong những lĩnh vực đầu bảng còn tồn tại tỷ lệ lớn giao dịch ngầm. Đặc biệt, việc mua bán ngầm NOXH chiếm số lượng lớn.
Ông Liêm cho biết: “Chừng nào còn trao mọi quyền cho doanh nghiệp, từ xây nhà, xét duyệt hồ sơ, chấm điểm, quản lý sau này thì chừng đó các hành vi trái luật vẫn còn. Trước khi lên danh sách, hộ gia đình nào có “tiền tươi” thông qua các thị trường ngách tới chủ đầu tư sẽ được ưu ái hơn.
Một khi danh sách đã sai, các bước kế tiếp khó chuẩn. Tốt nhất là việc này nên có một tổ công tác hay một nhóm xét duyệt độc lập, tránh cho doanh nghiệp một mình bao sân".
Có thể nói, nếu không có chính sách sát sao trong việc xét duyệt hồ sơ, đối tượng mua NOXH thì sân chơi này dễ rơi vào cảnh doanh nghiệp triển khai dự án “vừa đá bóng, vừa thổi còi”, điều này sẽ gây khó khăn cho những gia định thuộc đối tượng được thuê mua, mua NOXH theo quy định.
