Chảy máu 'đất vàng'

Việc các khu đất đắc địa tại Hà Nội, TP.HCM rơi vào tay các tập đoàn lớn sẽ không trở nên đáng ngại nếu có chính sách rõ ràng và công khai.

Cơ chế giao đất công sẽ là bình thường nếu các quy định của luật đất đai được thực thi đầy đủ, quy trình đấu thầu đất công khai và thông tin minh bạch.

Những cuộc thâu tóm

Vừa qua, một tin tức gây nhiều bàn tán tại Hà Nội là Đại hội đồng Cổ đông thường niên năm 2011 Công ty Cổ phần Khách sạn và Dịch vụ Đại Dương (OCH) thuộc Công ty Cổ phần Tập đoàn Đại Dương (OGC), thông qua quyết định nhận chuyển nhượng 99,17% vốn điều lệ (tương đương 634.700 cổ phần) của Công ty Cổ phần Tràng Tiền.

Theo dự kiến, cuối năm nay OCH sẽ xây dựng một dự án tại 35 Tràng Tiền, Hà Nội. Theo thiết kế, phía dưới tòa nhà là khu dịch vụ và một phần là chi nhánh của Ngân hàng Đại dương (cũng thuộc OGC). Phía trên sẽ có 20 căn hộ cao cấp với giá bán dự kiến lên tới 10.000 USD/m2.

Giới thạo tin cho hay, OCH đã mua lại cổ phần trong Kem Tràng Tiền dần dần theo chiến lược “mưa dầm thấm lâu” và đến nay đã sở hữu 99,17% cổ phần của công ty kem này. Điều đó đồng nghĩa với việc “khu đất vàng” rộng 1.500 mét vuông tọa lạc trên phố Tràng Tiền, cách hồ Gươm vài trăm mét, vốn là địa chỉ nổi tiếng của kem Tràng Tiền, từ nay sẽ thuộc quyền sử hữu của một tập đoàn tư nhân.

Có nguồn tin nói, OCH mua toàn bộ cổ phần của Tràng Tiền bề nổi là để sở hữu thương hiệu kem lâu đời của Hà Nội, nhưng mục đích lớn hơn phía sau là phục vụ chiến lược đầu tư bất động sản dài hạn của tập đoàn mẹ OGC.

Phía OCH cho biết, thông tin trên mới chỉ là ý tưởng, chưa chính thức; OCH cũng chưa bắt tay vào triển khai dự án. Tuy nhiên, có thể nhìn nhận đây vừa là tin vui vừa là tin không vui. Vui, tất nhiên là đối với OCH, vì nắm trong tay một trong những mảnh đất đắc địa nhất ngay trung tâm thủ đô mà giá trị bất động sản sẽ còn tăng nhiều lần. Vui hơn nữa là vì không phải doanh nghiệp nào cũng xin được giấy phép xây cao ốc 9 tầng ở một vị trí đắc địa như thế.

Tuy nhiên, rất nhiều người Hà Nội sẽ cảm thấy buồn khi một biểu tượng văn hóa của thủ đô không còn nữa. Có thể đó là cảm giác hụt hẫng giống như người Sài Gòn khi nhìn thấy quán cà phê Givral lịch sử bị phá bỏ để lấy chỗ cho dự án trung tâm thương mại đồ sộ của một tập đoàn lớn - Vingroup.

Một tập đoàn lớn khác (không tiện nêu tên) cũng đã được nhận khu đất rộng 6.000 m2 trên phố Hàng Bài, Hà Nội. Nơi này trước kia là trụ sở Cục Quản lý Xuất nhập cảnh. Ước tính, chỉ lấy mức giá trung bình là 500 triệu đồng/m2 thôi thì mảnh đất này có giá trị tới 3.000 tỉ đồng. Nếu quy ra theo giá thị trường chắc chắn mức giá phải cao hơn rất nhiều.

Ngay gần đó cũng là một mảnh đất vàng đang gây ồn ào do 2 hộ dân cuối cùng chưa chịu di dời dù đã được hứa bồi thường tới 1 tỉ đồng/m2. Đó là khu đất tọa lạc trên 2 mặt phố ngay góc ngã tư Hàng Bài - Hai Bà Trưng, vốn thuộc về một doanh nghiệp nhà nước nhưng nay được chuyển nhượng cho Công ty Cổ phần Thời Đại Mới T&T thuộc Công ty Tân Hoàng Minh.

Một loạt dự án khác cũng được cho là đã rơi vào tay các doanh nghiệp tư nhân lớn. Đáng chú ý có khu đất rộng trên phố Chùa Bộc thuộc về một tập đoàn lớn đang sở hữu một ngân hàng cổ phần.

Có thể nói, ở Hà Nội đang diễn ra những cuộc thôn tính lặng lẽ nhưng quyết liệt để thâu tóm những mảnh đất đắt như vàng ròng.

Cái gốc nằm ở chính sách

Khách quan mà nói, theo một chuyên gia (không muốn nêu tên), nếu các nhà máy hay xí nghiệp nhà nước nằm trong nội thành hoạt động không hiệu quả hoặc gây ô nhiễm thì nên chuyển giao cho tư nhân. Bởi các công ty tư nhân có tiềm lực tài chính sẽ biết cách khai thác dự án hiệu quả hơn, đóng góp nhiều hơn cho xã hội. Hơn nữa, cơ chế thị trường cũng cho phép những doanh nghiệp lớn mạnh hơn nắm giữ những nguồn lực xã hội, tạo ra hiệu quả cao hơn.

Quan trọng là Nhà nước cần xem xét lại chính sách thuế để có thể thu được nhiều thuế hơn từ những dự án lớn này. Nhà nước có thể làm theo cách của Chính phủ Úc: hằng năm tiến hành đánh giá lại giá trị thị trường của một dự án căn hộ cho thuê, rồi áp mức thuế cao hơn trên toàn bộ dự án đó, vì chủ đầu tư dự án đã thu được nhiều lợi nhuận hơn từ dự án qua mỗi năm. Vị chuyên gia trên cho rằng, không nên sợ hãi xu hướng tư hữu hóa đất công bởi Nhà nước có đầy đủ công cụ chính sách, như thuế bất động sản, để giám sát các dự án. “Chuyển đổi (đất công) từ một nơi sử dụng kém hiệu quả hơn sang một nơi có hiệu quả hơn, tức phân bổ lại nguồn lực xã hội, là việc nên làm. Vấn đề là Nhà nước sử dụng công cụ thuế ra sao”, ông nói.

Đồng tình với quan điểm trên, Tiến sĩ Luật Phạm Duy Nghĩa nói luật pháp có đủ quy định về đấu thầu, đấu giá quyền sử dụng đất cũng như các thiết chế về thuế để kiểm soát việc chuyển nhượng đất công. Vấn đề là thực thi như thế nào.

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng, đất đai là quốc gia công thổ và người dân là đồng sở hữu nên họ có quyền được biết những gì đang diễn ra. Muốn vậy, quá trình chuyển giao sở hữu từ công hữu sang tư hữu phải minh bạch và việc xây dựng dự án mới phải phù hợp với quy hoạch chung của thành phố.

“Việc Hội đồng Nhân dân TP.HCM lên tiếng về dự án của Vietinbank trong khuôn viên trường Lê Quý Đôn mới đây khiến dự án phải dừng lại là minh chứng cho thấy ý dân đã được lắng nghe và tôn trọng”, ông nhận xét.

(Theo Nhịp cầu Đầu tư)