5 dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và Tp.HCM đội vốn gần 115.000 tỷ đồng

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề cập đến việc điều chỉnh tổng mức đầu tư các dự án trong báo cáo đánh giá hiệu quả sử dụng vốn ODA, đặc biệt là các dự án đường sắt đô thị.

Đáng chú ý, trong danh sách dự án bị đội vốn nhiều nhất có sự góp mặt của 5 dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội vàTp.HCM. Theo ước tính, các dự án này đã tăng vốn thêm khoảng 114.740 tỷ đồng (xấp xỉ 5 tỷ USD).

"Quy trình, thủ tục điều chỉnh tổng mức đầu tư thường mất rất nhiều thời gian, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới tiến độ do phải thẩm định, lấy ý kiến các cơ quan liên quan và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt", Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định.

Bên cạnh đó, việc thiết kế dự án, phê duyệt thiết kế, đấu thầu thi công... kể từ khi ký Hiệp định vay mất khoảng 2 năm. Dĩ nhiên, trong khoảng thời gian này, giá các nguyên, nhiên vật liệu đều có sự biến động, lương tối thiểu cũng được điều chỉnh tăng theo quy định, do đó tổng mức đầu tư dự án cũng sẽ tăng lên.

Biểu đồ số vốn tăng thêm của các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và Tp.HCM.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư lý giải, nguyên nhân chính là do công tác giải phóng, bàn giao mặt bằng chậm khiến trượt giá nhân công, nguyên vật liệu kéo theo việc phải điều chỉnh tổng mức đầu tư.

Mặt khác, theo Bộ này, việc đội vốn còn do tăng khối lượng xây dựng tại các dự án. Hiện tại, Việt Nam chưa có các quy chuẩn, định mức, đơn giá dành cho đường sắt đô thị nên mức đầu tư chủ yếu dựa vào suất đầu tư các công trình tương tự tại châu Á. Điều đó dẫn tới việc tính toán thiếu chính xác, tin cậy nên phải điều chỉnh mức đầu tư như với dự án tuyến số 1, số 2 tại Tp.HCM.

Ngoài ra, năng lực tư vấn kém khi đưa ra các giải pháp thiết kế, tính toán chưa chính xác chi phí đầu tư hạng mục cũng là một lý do quan trọng dẫn tới thực trạng trên. Đơn cử, đối với tuyến số 2 tại Hà Nội (đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo), việc thẩm tra đã phát hiện nhiều sai sót. Cụ thể là sai khối lượng một số hạng mục kết cấu chính như hệ thống cơ điện đội đơn giá từ 2-7 lần so với các dự án tương tự.

Trước thực trạng đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, cần đánh giá hiệu quả việc dùng vốn ODA, vốn vay ưu đãi trong mối quan hệ tổng thể với những nguồn khác, đặc biệt là vay trong nước. Bộ lưu ý thêm: "Phải thấy rằng hai nguồn này có tính chất bổ trợ lẫn nhau, không phải cạnh tranh và thay thế nhau. Vấn đề cốt lõi là hiệu quả sử dụng vốn".